Zonder 'beerscheuren' terug uit het noordpoolgebied

Net gewend aan de kou van zo'n 3 graden in Spitsbergen kwamen we bij terugkomst in Nederland terecht in zo'n beetje de enige warme dag van de Hollandse zomer met 30 graden. Pfff, wat een hitte... Maar toch zijn we blij dat we zonder 'beerscheuren' weer veilig zijn teruggekomen uit het noordpoolgebied! We waren nog niet terug of werden geconfronteerd met nieuwsberichten over een dramatisch ongeluk met een ijsbeer van een deel van de Britse groep scholieren die wij nog op de camping van Longyearbyen waren tegengekomen. Zoiets afschuwelijks wil je niet meemaken, zie het filmpje een stukje hieronder.

Laatste dagen in Longyearbyen
's Ochtends om 08:00 uur verlaten we het schip en nemen we afscheid van de bemanning die ons komt uitzwaaien. De cruisegangers verspreiden zich over het kleine stadje Longyearbyen om nog wat souvenirs te kopen. Wij gaan niet terug naar de camping, maar hebben gekozen voor een hostel in het centrum. Het blijkt een luxe en ruim appartement te zijn. Voor ons is het extra dagje nog een mooie gelegenheid om het interessante museum te bezoeken. Het is leuk opgezet met verhalen en attributen uit de geschiedenis van Spitsbergen.

En er staat een groot exemplaar van het symbool van Spitsbergen.

No guns in the bank
Na het museam brengen we nog een bezoek aan de paar shops die we nog niet hebben gezien en doen nog wat laatste inkopen. Aangezien het vrij normaal is om in Longyearbyen met een geweer rond te lopen (ook na het drama in Oslo), worden we overal gewaarschuwd dat wapens niet gewenst zijn. Zoals in de bank...

...en ook niet in een bontwinkel.

We zien op een grasveld de werkloze sneeuwscooters staan, klaar om in de winter weer gebruikt te worden.

's Winters is dit hét vervoersmiddel op Spitsbergen die er bovendien voor zorgt dat de mobiliteit van de inwoners sterk toeneemt.

Met vertraging terug in Nederland
Op de dag van ons vertrek worden we bij het uitchecken uit het hotel erop gewezen dat onze vlucht is geannuleerd vanwege de mist die in het dal van Longyearbyen hangt. We krijgen gelijk een nieuwe kamer toegewezen en vragen ons af hoe lang we nog in dit noordelijke oord vast zullen blijven zitten.

Dat blijkt mee te vallen, want na een relaxte wandeling door het stadje worden we terug bij het hotel tot haast gemaand want er blijkt toch nog een vlucht te vertrekken. Met een taxi-chauffeuse die we onderhand kennen, kunnen we voor het 'bustarief' mee naar het vliegveld. SAS heeft er een zooitje van gemaakt want onze mooi zitplaatsen aan het raam (met uitzicht op onze trekkingroutes) zijn opnieuw uitgegeven.

Toch kunnen we, vóór een vriendelijk Noors vrouwtje langs, nog wat foto's maken van de grote hoeveelheid drijfijs dat nog altijd bij de monding van de Isfjord ligt. Het lukt ons niet meer om volgens plan in Kopenhagen te komen. In plaats daarvan stranden we in Oslo, maar daar krijgen we wel een luxe hotel aangeboden door SAS vanwege de vertraging. Bovendien kunnen we de volgende dag in één keer doorvliegen naar Amsterdam waardoor we onze oorspronkelijke vertraging bijna geheel inlopen.

Britse jongen omgekomen en vier zwaargewonden door aanval van ijsbeer

Thuisgekomen vernemen we het bericht dat één van de jongens van de Britse groep scholieren die we op de camping van Longyearbyen tegenkwamen is omgekomen door een aanval van een ijsbeer, niet zover van waar wij bij onze eerste trekking zijn geweest. Op internet verschijnen diverse berichten over de aanval.

Had dat jullie nou ook kunnen overkomen?, wordt ons door iedereen gevraagd. Ja, er was een redelijk grote kans geweest dat we een ijsbeer tegen het lijf hadden gelopen als we wat later de trekkings hadden gedaan, iets dat je echt niet wilt als je in een tentje zit! Door het binnendrijven van de ijsschotsen waren er ook plotseling meer ijsberen in de buurt van Longyearbyen terecht gekomen, een gebied waar in de zomer weinig voedsel voor ijsberen (voornamelijk zeehonden) is te vinden.

   Toch zijn er wel wat verschillen in de manier waarop wij ons hebben beschermd tegen een mogelijke ontmoeting. Deze Britse groep had ervoor gekozen om gebruik te maken van draden die om het kamp heen waren gespannen en vuurpijlen hadden moeten afvuren op het moment dat een draad wordt geraakt. Een ijsbeer zou hierdoor moeten worden afgeschrikt is het idee. Om de één of andere reden zijn deze pijlen niet afgegaan waardoor de slapende Britten ineens een uitgehongerde ijsbeer op 5 meter van hun tent hadden staan, met gruwelijke en fatale gevolgen. Wij maakten tijdens onze trekking bewust gebruik van berenwachten met geweer binnen handbereik en kampeerden altijd op open plekken zodat we in ieder geval 's nachts (met goed licht) niet verrast zouden kunnen worden door een ijsbeer. Maar ja, dan nog blijft altijd de vraag hoe een eventuele ontmoeting afloopt, want ijsberen zijn uiterst onvoorspelbare en levensgevaarlijke roofdieren, vooral als ze wanhopig naar voedsel zoeken...

Extreem noordelijk, tussen het ijs

De zee aan de oostkant van Spitsbergen zit vol ijs en het wordt duidelijk dat er teveel ijs ligt om helemaal rondom Spitsbergen te gaan. In plaats daarvan varen we weer terug zoals we gekomen zijn, maar bezoeken we plekken die we op de heenweg hebben overgeslagen.

Nederlandse historie
Spitsbergen zit vol Nederlandse geschiedenis. Willem Barentsz gaf bij de ontdekking in 1596 de eilandengroep zijn naam toen hij op weg was naar Nova Zembla. We komen plaatsen tegen die Diana als muziek in de oren klinkt: Hinlopen Straat, Ny-Friesland, ... Echt trots op de Nederlandse activiteiten in de 17e eeuw in deze regionen hoeven we echter niet te zijn. Er werd fanatiek op walvissen gejaagd vanaf land en kleine sloepen. In Smeerenburg stonden traanovens die het spek van walvissen kookten tot walvistraan. We varen langs Amsterdamoya, maar het enige zichtbare dat we van Smeerenburg kunnen zien is een baken.

Hiervoor gaan we niet het schip af. Voor nieuw 'wildlife' gaan we wel weer de zodiac in.

Op de rotsen zien we een groep papagaaiduikers ('puffins').

Het zijn grappige, clowneske vogels. Op IJsland, waar ze veel voorkomen, hadden we ze in 2006 niet gezien, omdat we te laat in het seizoen waren.

Zwemmen in ijskoud zeewater
Met de zodiac cruisen we tussen de ijsschotsen. Ze zijn van de reusachtige gletsjer die in zee uitkomt afgebroken.

De vormen zijn bizar. Is het een draak? Een schaap? De zon die af en toe doorkomt doet de gigantische ijspilaren glimmen.

'We aren't going too close to the ice', zegt onze zodiac-driver. Hij hoeft niet meer uit te leggen waarom, want plotseling breekt een gigantisch stuk ijs af!

Het afbreken veroorzaakt een harde, doffe knal en vervolgens een plons en een kleine vloedgolf die onze zodiac serieus doet schommelen. Deze ijzige omgeving daagt mij uit om een poging te wagen voor een korte, maar heftige, duik in het koude zeewater.

Na het hoogste bad op 4500m in Bolivia is dit zeker het koudste, en in ieder geval het meest noordelijke bad dat ik ooit zal nemen!

Ny-Ålesund: meest noordelijk...
De volgende dag leggen we aan in Ny-Ålesund, dat zichzelf de 'meest noordelijke nederzetting op aarde' noemt op bijna 79 graden NB.

Er staat een herdenkingssteen van de beroemde ontdekkingsreiziger Amundsen. Er wonen vooral onderzoekers uit diverse landen. Ze verplaatsen zich per fiets en hebben allemaal een geweer bij zich. Dat laatste is niet overbodig want in het meest noordelijke winkeltje ter wereld hangt een foto van een ijsbeer in het dorp die een paar dagen oud is. Ook vinden we hier het meest noordelijke postkantoor...

...waar we onze kaartjes posten. Tot op heden hebben wij trouwens nog geen berichten ontvangen dat de kaartjes zijn aangekomen...

Terug in Longyearbyen met ijsschotsen
We varen verder naar het zuiden. Het is erg mistig waardoor onze laatste geplande 'landing' wordt afgelast ivm het gevaar voor ijsberen (die je niet kan zien aankomen). Terug in Longyearbyen zien we het haventje nog vol liggen met overgebleven ijsschotsen.

Al met al een supermooie, prachtige, onvergetelijke expeditiecruise...

...met een reis tot boven de 80e breedtegraad en een geweldige, urenlange ontmoeting met ijsberen in hun natuurlijke omgeving. We hebben nog een paar dagen in Longyearbyen om te genieten van deze bijzonder bestemming voordat we terugvliegen naar Nederland...

Polar bear at eleven o'clock!

Op de tweede ochtend van ons avontuur per schip varen we nog steeds, maar we zien nog altijd ijsschotsen rond het schip. De hele nacht is het schip op lage snelheid tussen de ijsschotsen door gekoerst. Bij het ontbijt horen we dat we bijna door het ijs heen zijn. Vervolgens gaat het schip met volle kracht richting het noorden...

Boven de 80° NB
We hebben veel tijd verloren door het ronddobberen tussen het ijs, maar we varen op deze grijze dag door zonder dat we een 'landing' doen. Op het schip worden diverse lezingen gegeven die meestal poolgerelateerd zijn. Verder is er een Lounge Room waar je gratis koffie, thee, e.d. kunt krijgen en onderin het schip is er zelfs een sauna. We vermaken ons dus wel. De volgende dag varen we over de 80° NB en bereiken we het noordelijkste punt van onze reis: 80° 06 339 NB.

We zijn zelfs iets van de digitale kaart afgevaren die op het schip is te zien. Toch wel een bijzonder moment voor ons, want noordelijke dan dit, zo dicht bij de Noordpool, zullen we in ons leven niet meer komen. En kijk maar eens op de wereldbol: bij een vergelijkbare breedtegraad op het zuidelijke halfrond zou je diep, heel diep op Antarctica zitten. Maar meer dan een mededeling is het niet. Aangezien we meer oostelijk komen, dus weg van de warme golfstroom, zien we ook het landschap veranderen en steeds ijziger worden.

De gletsjers die hier in zee uitkomen zijn gigantisch van omvang! Het weer is prachtig en zover we kunnen kijken zien we alleen maar gletsjers. We beseffen ons dat dit een unieke locaties is. Ook de ijsschotsen keren weer terug...

We nemen een kijkje op de brug waar de kapitein en zijn assistenten het schip tussen de ijsschotsen door navigeert.

Pinguins van het noorden: achtste wereldwonder?
Het belooft een fantastische dag te worden. Als eerste staat er voor vandaag een bezoek aan Alkefjellet te wachten. Dit is een bijzondere vogelrots waar maar liefst 120.000 zeekoeten nestelen! Vanaf het schip stappen we in de zodiac en dicht bij de rots wanen we ons getuige van het achtste wereldwonder.

De rotsen zijn bezaaid met vogels. Elke klein randje hebben die beesten opgezocht om te kunnen nestelen.

Lekker met zijn allen dicht op elkaar, het is een amusant gezicht. De zeekoet wordt ook wel de 'pinguin van de noordpool' genoemd. Niet zo verwonderlijk gezien zijn voorkomen...

Het grote verschil met de pinguins van de zuidpool is, naast de afmetingen, dat ze kunnen vliegen!

De 60.000 paartjes maken met zijn allen een hoop kabaal.

'This is a very important message for all passengers!'
Inmiddels raken we gewend aan het omroepsignaal dat klinkt uit de intercom en de mededelingen van onze expeditieleider over het programma die daarop volgen. Dit keer horen we de aankondiging: 'This is a very important message for all passengers!'. We verwachten dat er een serieus probleem met het schip is, maar het blijkt dat er een 'polarbear at eleven o'clock' is! Sommige toeristen kijken op hun horloge, maar wij stormen gelijk naar buiten om op de voorplecht iets naar linksvoor in de ijsmassa te turen. Ik zie niks. Sommige passagiers zien rechts een paar stukjes ijs voor een ijsbeer en knikken enthousiast mee, maar ik kan niets ontdekken in de eindeloze rij ijsschotsen. We besluiten op de brug naar binnen te sneaken (ook omdat het steenkoud is) en vragen de bemanning die wat hebben gespot waar we moeten kijken. Pas minuten later zie ik door mijn verrekijker een ijsbeermoeder en later een ijsbeerjong uit het water een ijsschots opklauteren.

Het is een ontroerend tafereel. Een ijsbeermoeder met haar twee jongen middenin het poollandschap, hun leefgebied, lopen lodderig over het ijs. Ze zijn op een redelijke afstand van het schip, maar als wij hen kunnen zien, moeten zij ons zeker in de gaten hebben.

 Eén van de kleine beren gaat op zijn achterpoten staan om die grote rode ijsberg met al die mensen erop eens beter te kunnen bekijken...

Uit alles in hun houding blijkt dat zíj hier de baas zijn en dat ze niet bang zijn. Ze leggen een flinke afstand af door van ijsschots naar ijsschots te zwemmen.

En dat alles prachtig te zien vanaf het schip! Totdat zij weer in het water duiken en uit het zicht verdwijnen.

En als toetje de walrussen!
Nog niet bijgekomen van de geweldige middag met ijsberen staat ons 's avonds nog een toetje te wachten. We gaan aan land op een plek waar veel walrussen zitten. Zoals altijd gaan gewapende bemanningsleden eerst aan wal om het gebied te beveiligen.

Van veraf kunnen we ze al goed ruiken! We kunnen van redelijk dichtbij deze luie beesten bewonderen.

Ze liggen vaak gezellig bij en op elkaar op een kluitje. Ze zijn geweldig groot en zwaar: zelfs een ijsbeer waagt zich er niet aan, vooral door de enorm taaie huid die deze dieren hebben.

Zo log als ze op het land zijn, zo flexibel zijn ze in het water. Een nieuwsgierige walrus komt ons op de weg terug in de zodiac opzoeken en steekt zijn kop boven water.

Terug op het schip spoelen we onze kleding goed af, maar we zullen nog dagenlang de indringende geur van de walrussen ruiken...

Expeditiecruise begonnen: vastgelopen in het poolijs

We hebben na de tweede trekking nog een week extra te besteden op Spitsbergen. Voor een cruise met de Fram, een groot Noors cruiseschip, hebben we bij het boeken van onze terugvlucht rekening gehouden, maar deze cruise blijkt bij navraag volgeboekt te zijn. Op goed geluk lopen we het schip 'Expedition' op dat in de haven ligt. Hun reisplan blijkt in ons schema te passen. We krijgen cruisegegevens mee en op internet zien we dat er nog plek is en bovendien 25% korting wordt gegeven voor last minute boekers. Deze kans pakken we! Dat wordt nog een bijzonder leuke laatste week!

Afscheid van onze trekkingsgroep
Maar eerst maken we op de dag van ons vertrek met de boot nog een laatste dagtocht naar de gletscher boven Longyearbyen. 's Ochtends op de camping breken we alvast onze tent op en pakken onze spullen in. De camping is ondertussen aardig volgelopen doordat er een grote groep Engelse scholieren is aangekomen. Het zag er eerst niet naar uit, maar het weer knapt helemaal op.

Het is een prachtige wandeling en we komen nog opvallende fossielen van bladeren tegen.

Dat is eigenlijk erg opmerkelijk in een landschap zonder bomen, maar ja, honderden miljoenen jaren geleden lag Spitsbergen op het zuidelijk halfrond...

Het weer is zo mooi dat we zelfs buiten op het terras in Longyearbyen afscheid kunnen nemen van onze tochtgenoten van de trekking. Zij vliegen vannacht terug naar Nederland, wij hebben nog een week avontuur voor de boeg.

Per schip naar het noorden van Spitsbergen
Aan het eind van de middag stappen we vol verwachtingen op het schip "Expedition" voor een nieuw, onbekend avontuur. Het schip vaart onder Liberiaanse vlag, maar is gecharterd door een Canadese organisatie.

Na twee weken afzien met ons tentje en droogvoermaaltijden in de kou, kunnen we nu met recht genieten van ongekende luxe. Onze hut is zeer ruim...

...en heeft een raam met goed uitzicht.

Direct na inscheping krijgen we een 'safety drill' waarbij ons de weg naar de afsluitbare en op kou voorbereide reddingssloepen wordt gewezen.

In de sloepen is water en eten voor een aantal dagen aanwezig. De stemming onder de passagiers is opperbest tijdens de oefening, maar ik moet bekennen dat ik niet graag lang in zo'n sardineblik zou willen vertoeven in de buurt van de Noordpool. Daarna verlaten we de haven van Longyearbyen en gaan we op weg richting de uitgang van de fjord. Als we buiten in de ijskoude wind naar voren kijken zien we de eerste signalen van de problemen die ons te wachten staan al opdoemen...

IJs gooit roet in het eten

Al snel wordt het ijs dichter en dichter. IJsschotsen worden ijsbergen en er is ijs zover we kunnen zien.

Het is een prachtig gezicht om door dit spectaculaire ijslandschap te varen. We krijgen nu echt het besef dat we aan een spannende poolexpeditie zijn begonnen. Het schip heeft zijn snelheid van 14 knopen tot minder dan 1 knoop laten zakken. We staan op de boeg naar beneden te turen hoe de kapitein probeert om tussen de ijsschotsen door te navigeren.

Dat lukt niet altijd en dan horen we een gedempte, onheilspellende bonk. Maar goed, de kapitein heeft dit vaker gedaan en het schip kan ook tegen een stootje al is het natuurlijk geen ijsbreker. Op de briefing van onze expeditieleider wordt duidelijk dat we een serieus, zeldzaam probleem hebben. Op Spitsbergen heerst aan de westkust, net als in Nederland, een warme golfstroom. Hierdoor heerst er in Longyearbyen een relatief mild klimaat en wordt het in de zomer helemaal groen in de Isfjorden. Vanuit het zuiden worden echter ook ijsschotsen, afkomstig van het oosten van Spitsbergen, naar het noorden gedreven. De laatste dagen heeft de sterke westenwind heel veel ijsschotsen de baai van Longyearbyen ingedreven. Op de ijskaart is te zien dat zelfs Longyearbyen (zie pijl) door het ijs geblokkeerd is geraakt.

Sinds 2004 is deze zeer uitzonderlijke situatie niet meer voorgekomen in de zomer en kleine zeilboten zijn vast komen te zitten in het ijs, zo lezen we later in de lokale Svalbardposten. Het eten op de boot is heel lekker en uitgebreid, maar door het ijs ben ik met mijn gedachten elders.

Hoe lang blijven we vast zitten in de baai van Longyearbyen en kunnen we Spitsbergen nog wel ronden?

's Avonds trotseren we de kou en blijven lang op de boeg kijken naar het wonderlijke poollandschap.

De kapitein probeert met een slingerende koers een opening te vinden in het dichte ijs. Het schip kan officieel tot '4/10 ice' (dwz tot 40% van het water bedekt met ijs) aan, dus dat ziet er niet hoopvol uit...

Ondanks het betoverende licht op het water en ijs gaan we na middernacht toch maar naar bed. 's Nachts kunnen we de voortgang door het ijs vanuit ons raampje zien...

Zonnige dag op de zodiac
De volgende ochtend worden we om zeven uur gewekt door de intercom met de mededeling van onze expeditieleider dat het vannacht niet is gelukt om door het ijs te komen. We zullen vandaag in Isfjorden doorbrengen en het vanavond opnieuw proberen. Door het prachtige weer zijn we de tegenslag snel vergeten. We gaan voor het eerst van het schip af de zodiac in en varen naar een enorme gletsjer die in de zee uitkomt.

We kijken onze ogen uit vanaf de zodiac...

... en zien een zeehond rond de zodiac zwemmen. Op een ijsschots ligt een baardrob op zijn gemakje van de zon te genieten.

Er is nog een vermoeden dat er beluga's in de buurt zwemmen, dus met onze zodiac-vloot van 8 boten speuren we het water af naar signalen van deze bijzonder walvissen. Helaas komen ze niet (meer) boven en gaan we weer aan boord.

Nieuwe poging voor ijsdoorbraak
's Avonds gaan we een nieuwe poging om door het ijs te komen. We staan weer op de boeg het spectaculaire ijslandschap te bewonderen.

Het lijkt mij er nog niet beter uit te zien. De ijsschotsen zijn deels over elkaar heen geschoven door de wind en de stroming waardoor ijsbergen zijn ontstaan.

IJsbrekers zijn hier niet in de buurt, omdat er voor hen normaal gesproken in de zomer weinig te doen is in de buurt van Longyearbyen. Toch houdt onze kapitein stug vol en probeert met extreem lage snelheid een doorgang te vinden in het dichte ijs. Het is opnieuw na middernacht als we ons toch maar losrukken uit de prachtige, ruige, ijzige vergezichten. We kunnen alleen maar afwachten hoe dit avontuur afloopt...